Op de website KRO-NCRV.nl/katholiek is een encyclopedie te vinden met alle begrippen uit de katholieke Kerk en traditie op alfabetische volgorde. Onderstaande informatie over Pasen komt uit deze encyclopedie. Op verschillende woorden kunt u doorklikken en dan vindt u over dat woord of begrip verdere informatie.
Veertigdagentijd
De veertigdagentijd is de periode van boete, bekering en gebed die voorafgaat aan Pasen. Het is een tijd van bekering, waarin mensen die katholiek willen worden zich voorbereiden op het doopsel en gelovigen aan hun eigen doopsel worden herinnerd. Ook is het een periode voor boetedoening, omdat bekering niet voor eens en altijd gegeven kan zijn maar steeds opnieuw moet worden beleefd en nagestreefd. Gelovigen kunnen boete doen door te bidden, te geven (aalmoes) en te vasten. Boetedoening bevrijdt de gelovigen van aardse lasten en banden. Zo ontstaat ruimte om telkens opnieuw de kern van het Paasfeest te begrijpen en vooral te ervaren.
Veertig
De vastentijd telt niet voor niets veertig dagen. Het getal veertig is een heilig getal in de joodse en christelijke traditie. Zo zwierf het volk Israël veertig jaar door de woestijn op hun tocht naar het beloofde Land. Veertig dagen verbleef Mozes op de berg, toen hij de Wet in tien geboden van God ontving. En de profeet Elia ondernam een tocht van veertig dagen naar de berg, waarop God hem zou verschijnen. Jezus zelf trok zich veertig dagen in de woestijn terug om zich door vasten en bidden voor te bereiden op zijn zending onder de mensen.
De vasten
Vroeger speelde het vasten in de veertigdagentijd een hoofdrol; de veertigdagentijd werd daarom ook wel 'de vastentijd', 'de vasten' of 'de veertigdaagse vasten' genoemd. De vastentijd is gemodelleerd naar Jezus terugtrekking in de woestijn in de veertigdagentijd voor Pasen. Hij leefde veertig dagen onthecht, zodat Hij zich helemaal kon openstellen voor de kracht van God en de boodschap van Gods liefde. Van die onthechting maakte de duivel gebruik om Jezus te verleiden, maar Jezus weerstond iedere verlokking en werd de bekeerde, 'de heilige Gods' die met gezag preekt.
Aswoensdag
Aswoensdag is samen met Goede Vrijdag de enige verplichte vastendag in de rooms-katholieke Kerk. Het markeert het begin van de Vastentijd. Omdat in de Kerk op zondagen niet werd gevast, bepaalde paus Gregorius de Grote (590-604) dat de Veertigdagentijd voortaan 46 dagen voor Pasen moest aanvangen. Zo bleven er, na aftrek van de zondagen, tot Pasen veertig werkelijke vastendagen over. Hierdoor ving de veertigdaagse vasten voortaan aan op een woensdag: Aswoensdag.
De Goede Week
De Goede Week is de week die voorafgaat aan Pasen, lopend van Palmzondag tot en met Stille Zaterdag. Deze week, die eindigt in de Paaswake, staat geheel in het teken van Christus' lijden en sterven.
Witte Donderdag
Witte Donderdag is de donderdag vóór Pasen. Herdacht wordt het pesachmaal dat Jezus aan de vooravond van zijn kruisdood met zijn leerlingen hield. Tijdens dit Laatste Avondmaal stelde Jezus de eucharistie en het priesterschap in. De dag is vernoemd naar zijn liturgische kleur. Wit staat voor 'goed', 'vreugdevol' en 'heilig'.
Goede Vrijdag
Goede Vrijdag is de vrijdag vóór Pasen. De Kerk herdenkt dat Jezus Christus werd gegeseld en, aan het kruis genageld, stierf. Door zijn kruisdood, zo leert de kerk, heeft Jezus Christus de mens verlost. Goede Vrijdag is de droevigste dag van het kerkelijk jaar in het algemeen en van het Paasfeest in het bijzonder. Het lijden en sterven van Jezus staan centraal. Toch wordt gesproken van 'Goede' Vrijdag. Het woord 'goede' zou eraan herinneren dat Jezus is gestorven om de mensheid te verlossen. Goede Vrijdag is de tweede verplichte vastendag en in ’de veertigdaagse vasten’ en markeert het einde van de vastentijd.
Paaszaterdag of stille zaterdag
Stille Zaterdag, ook wel Paaszaterdag, is de zaterdag die voorafgaat aan Pasen. De Kerk herdenkt Jezus' verblijf in zijn graf. Het is een dag van stille bezinning die eindigt bij aanvang van de Paaswake.
Palmzondag
Palmzondag, ook wel Palmpasen of Passiezondag genoemd, is de laatste zondag voor Pasen, waarop de blijde intocht van Jezus Christus in Jeruzalem wordt gevierd. De Kerk viert dan de intocht van Jezus Christus in Jeruzalem. Op de drempel van het Paasfeest wordt herdacht dat Jezus, gezeten op een jonge ezel, door een jubelende menigte werd onthaald. De mensen bedekten de weg voor Hem onder meer met de takken van palmbomen.
Paastriduüm
Het Paastriduüm is de periode die begint met de avondmis van Witte Donderdag en loopt tot en met de vespers van Paaszondag, waarin lijden, dood en verrijzenis van Christus worden herdacht. Vanaf de 4e eeuw nam de belangstelling voor de gebeurtenissen in de laatste dagen van Jezus' leven toe. Het paasfeest werd uitgelegd tot een driedaagse viering, het zogeheten Paastriduüm. Het Driedaagse Paasfeest besloeg Goede Vrijdag, Paaszaterdag en Paaszondag. De Paaswake werd voortaan als een samenvatting van het driedaagse feest gezien, en de Paaszondag werd tot hoogtepunt van het kerkelijk jaar verheven.
Paaswake
De Paaswake is een van de meest oorspronkelijke diensten van de christelijke traditie en bestaat uit vijf onderdelen: de lichtritus, de Exsultet, de dienst van het woord, de viering van het doopsel en de eucharistieviering.
Pascha of pesach
Pascha of pesach, het Joodse pasen, is het lentefeest waarmee de Joden de uittocht uit Egypte en daarmee de bevrijding van slavernij herdenken. Het is ook de aanduiding voor het paaslam dat tijdens dit feest werd geslacht.
Eucharistie
De eucharistie is een heilige maaltijd, waarin christenen Jezus herdenken. Jezus stelde op Witte Donderdag de eucharistie in. De avond voor zijn dood hield Hij voor zijn leerlingen een afscheidsmaal. Om duidelijk te maken dat zijn naderende dood een offer was, nam Hij brood en wijn, sprak erover een dankgebed uit en gaf het aan zijn leerlingen met de woorden: 'Eet van dit brood, het is mijn lichaam; drink uit deze beker, want het is mijn bloed, dat voor jullie vergoten wordt. Blijf dit doen om Mij te gedenken.' Telkens als christenen eucharistie vieren, doen zij dus wat Jezus zijn leerlingen heeft opgedragen.
Paastijd
De Paastijd is de periode van vijftig dagen die volgt op Pasen. Deze vijftigdaagse periode volgt dus de veertigdagentijd op. De Paastijd begint op Paaszondag en eindigt op het hoogfeest van Pinksteren. In de liturgie van de Paastijd staat de vreugde om de verrijzenis van Christus centraal. Gedurende de Paastijd wordt in de eucharistie gelezen uit de Handelingen der Apostelen, dat vertelt over het ontstaan van de jonge Kerk, de gemeenschap van mensen die in de verrijzenis van Christus geloofden. Ook wordt gelezen uit het Johannes-evangelie, waarin Christus spreekt over Zichzelf als bron van het nieuwe leven.
Beloken Pasen
Beloken Pasen is de Nederlandse naam voor de eerste zondag na Pasen (beter: de achtste paasdag). Sinds het jaar 2000 heet deze dag in de Rooms-Katholieke Kerk ook de Zondag van de Goddelijke Barmhartigheid. ‘Beloken' is het voltooid deelwoord van 'luiken', Middelnederlands voor 'sluiten'. Beloken Pasen is de sluitdag van het Paasoctaaf, de achtdaagse feestperiode die begint op Paaszondag.
